Humpty Dumpty

De A. Schoenhut Company van Philadelphia was in 1903 al een van de grootste speelgoedfabrikanten van Amerika toen het begon met het fabriceren van zijn meest beroemdste speelgoed, het Humpty Dumpty Circus. Als voorbeeld voor dit speelgoedcircus diende het wereldberoemde circus van “Barnum & Bailey” met “the greatest show on earth”.

Albert Schoenhut, een Duitse immigrant van een speelgoed fabricerende familie, stichtte de fabriek in 1872. Hij emigreerde op de leeftijd van 19 jaar naar de Verenigde Staten in 1849, en had verschillende baantjes in de speelgoedindustrie van Philadelphia. Uiteindelijk werkte hij 6 jaar voor “John Deiser & Sons”, een bedrijf dat, naast andere dingen, speelgoedpiano’s fabriceerde. Deiser maakte speelgoedpiano’s met glazen staven gelijmd op snaren. Ze waren tamelijk breekbaar en voldeden niet echt aan de eisen van de “ruige” gebruikers hiervan, de kinderen.

Tijdens zijn werkzaamheden voor Deiser, ontwierp Schoenhut een betere, meer duurzame piano met metalen staven die aangeslagen werden door houten hamers.

Toen Schoenhut zijn eigen fabriek opende in 1872 in Philadelphia, waren piano’s zijn enige product.

In 1903 was de A. Schoenhut Company al behoorlijk gegroeid en fabriceerde een uitgebreide serie muziekinstrumenten voor kinderen, inclusief piano’s, klokkenspelen en xylofonen. Bovendien liet de catalogus van Schoenhut in de late 19 e eeuw divers algemeen speelgoed zien, inclusief bewegende plaatjes, vijverbootjes, kinderkostuums en spelletjes. Nog steeds was in 1903 de fabriek het meest bekend door het maken van muziekinstrumenten en vooral speelgoedpiano’s.

Het lot van het bedrijf veranderde toen Fritz K.T. Meinecke pattent aanvroeg voor een houten speelgoedbeest dat was verdeeld in verschillende onderdelen en bijeen werd gehouden door elastieken. Het patent voor dit speelgoedontwerp werd overgedragen aan Albert Schoenhut die Meinecke een samenwerkingsverband aanbood voor het produceren van dit speelgoed.

HET HUMPTY DUMPTY CIRCUS EN ANDER SCHOENHUT SPEELGOED

Het Humpty Dumpty Circus werd in 1903 geïntroduceerd. Het circus bestond uit een clown, een ezel, een olifant, samen met verschillende accessoires; stoelen, ladders en tonnen. Het circus is genoemd naar George Fox, een 19 e eeuwse Engelse clown die beter bekend stond onder de toneelnaam “Humpty Dumpty”. De grote populariteit van het karakter Humpty Dumpty bleek wel uit het feit dat een groot aantal imitators optraden onder deze naam, alsook de enorme hoeveelheid speelgoed dat vernoemd is naar de clown.

Uiteindelijk bestond de Schoenhut’s Humpty Dumpty Circus serie uit meer dan 100 verschillende dieren en figuren en omvatte 3 grote speelgoedsets en 2 kleinere sets. Het meest populaire en meest bekende set was wel het Humpty Dumpty Circus.

Bouwende op het grote succes van het speelgoedcircus, introduceerde Schoenhut later twee andere hoofdseries; een boerderijset en “Teddy’s avonturen in Afrika”. Het laatstgenoemde speelgoed werd gemaakt n.a.v. een safari in Afrika van Theodor Roosevelt in 1909, een reis die tot de verbeelding sprak van de gehele natie.

Rondom het Humpty Dumpty Circus, de boerderijset en de safari, waren er nog 2 kleinere sets; “Mary Had a Little Lamb” en “Max and Moritz”.

Humpty Dumpty speelgoed werd gefabriceerd van 1903 tot 1937, totdat de Schoenhut Company zijn deuren sloot. Hoofdzakelijk was dit te wijten aan de “Great Depression”. Gedurende die periode was de serie vele malen veranderd doordat nieuwe producten werden geïntroduceerd en oude producten geleidelijk aan werden afgeschaft. Bestaande producten werden aangepast zodat ze minder arbeidsintensief waren en het aantal van de reeds bestaande series speelgoed werden teruggebracht om de prijs te kunnen handhaven.

Omdat dit Humpty Dumpty speelgoedcircus gedurende een lange tijd werd gemaakt, onderging elk product wel een belangrijke verandering, alhoewel de oorspronkelijke bouw van het figuur hoofdzakelijk onveranderd bleef.

DE BELANGRIJKSTE ONDERDELEN VAN HET HUMPTY DUMPTY CIRCUS

Alle figuren waren daadwerkelijk kleine kunstwerken. Ze werden gedraaid aan de draaibank en deze kostbare arbeid werd met veel liefde tot in detail uitgevoerd. De dieren werden natuurgetrouw door kunstschilders met waterverf beschilderd. De (mens)figuren werden kleurrijk aangekleed met leer en stoffen kleding en ondanks het eenvoudige concept, bleef hun individuele uitdrukking bewaard. Naast de speelkwaliteit prees Schoenhut zijn circus ook op pedagogische gronden, nl. dat de kinderen attent werden gemaakt op de bijzondere kenmerken van de bouw van het lichaam van wilde dieren. Het was vermakelijk en leerzaam speelgoed. De figuren werden vervaardigd uit hout, leer en gummi en werden uitgerust met afzonderlijke ledematen die op dezelfde manier waren bevestigd als bij poppen, echter aanmerkelijk steviger. Ze waren puur en mooi, bijna onbreekbaar en met e-mail verf beschilderd. Het hoofd, de armen en benen waren beweegbaar zodat de figuren in talrijke posities geplaatst konden worden. Tevens hadden de figuren inkepingen in handen en voeten zodat men bv. acrobaten kon laten balanceren. Ook hoogstandjes op de ladder of de stoel werden in scène gezet doordat men de figuren en voorwerpen probleemloos in elkaar kon steken.

HET PERSONEEL van het Schoenhut circus bestond uit clowns, hoboclowns, dames die bovenop de rug van het paard hun kunsten vertoonden (lady back riders), circusdirecteuren, leeuwentemmers, Chinese acrobaten, acrobates, diverse andere acrobaten en minstreels (in de catalogus werden ze aangeduid als “Negro Dudes”).

DE DIEREN van het Schoenhut circus bestonden eerst alleen maar uit twee beesten, nl. de ezel en de olifant. Maar al gauw werd de serie uitgebreid tot 37 verschillende dieren, van alligator tot zeboe. Sommige dieren waren speciaal voor het circus gemaakt, terwijl andere werden geïntroduceerd als deel van andere sets (boerderij en safari). Niettemin, lang nadat de andere sets uit de productie waren genomen, bleef Schoenhut deze dieren verkopen als onderdeel van de circus menagerie.

De collectie dieren bestond uit: alligator, bruine beer, buffel, buldog, burro, één bultige kameel Arabian), twee bultige kameel (Bactrian), kat, koe, hert, ezel, olifant, gazelle, giraffe, geit, gans, gorilla, nijlpaard, bruin paard, witpaard (met platvorm voor de “lady back rider”), hyena, kangoeroe, luipaard, leeuw, aap, struisvogel, ijsbeer, poedel, konijn, neushoorn, zeeleeuw, schaap, tijger, wolf, zebra en zeboe.

DE ACCESSOIRES van het circus werden gemaakt voor de figuren en dieren om op te staan of om op te balanceren. Ze konden dan hun trucs laten zien met o.a. stoelen, tafels, ladders, tobbes, vaten en schalen. Wat zeldzamer zijn de werktuigen van de leeuwentemmer, inclusief zwepen en hoepels. De zeldzaamste accessoires zijn sommige van de meest gewilde delen van het Schoenhut circus zoals de buigzame kooi (om de dieren te stallen), danskoord, rekstok, draaiende schaal, gewichten, balanceerstok, stokken, parasols, kruiwagens en wipplanken.

Waarschijnlijk het meest begeerde van alle Schoenhut accessoires is toch wel de TENT. De tent was gemaakt in twee gedeeltes; het dierengedeelte en het acrobatengedeelte. Beide hadden een dak van canvas, een houten basis (blauw geverfd), ruwe vloeren, die op zaagmeel moesten lijken, een rode circuspiste, een trapeze en andere pistes. Het grootste verschil in deze tent was dat de acrobatentent een gespannen koord had voor de artiesten om hierover te kunnen lopen, terwijl de dierentent dit niet had. In 1920 introduceerde Schoenhut een derde soort tent. Het was ovaal met een dubbele punt en een blauwe basis. Het dak van de tent was gemaakt van gelithografeerd canvas met rode en witte strepen.

DE CIRCUSWAGENS mochten natuurlijk ook niet ontbreken en deze serie bestond uit een praalwagen met muzikanten, een groteske wagen, een wagen met kooien en een strijdwagen. De eerste drie waren gemaakt van hout en papier-maché terwijl de laatste alleen van papier-maché was gemaakt