Spelletjes

Geschiedenis van het kaartspel

Geen enkel spel kent zoveel variaties en zoveel verschillende toepassingen als de speelkaart.

De verdeling van de 52 symbolen van het klassieke ons zo vertrouwde spel berust op zulk een ingenieus en flexibel stelsel dat men zijn mogelijkheden met recht onuitputtelijk kan noemen. Het kan variëren van een zuiver denkspel tot een puur geluk spel met alle denkbare combinaties daartussen. Bij Bridge en Poker b.v. is de ervaring en bekwaamheid van de speler doorslaggevend terwijl bij andere spelen het winnen of verliezen zuiver een zaak van geluk is.

De geschiedenis van de speelkaart begint bij een primitieve manier van waarzeggen aan de hand van stokjes en pijltjes. De speldeskundige Steward Culin heeft aangetoond dat de pijlschachten, die eens in Korea werden gebruikt voor het voorspellen van de toekomst, symbolen en ornamentjes vertoonden die hun plaats in het systeem aangaven na een tijdje bracht men deze afbeelding over op platte stokjes waarmee gegokt werd; later op smalle reepjes papier, met als eindresultaat een pak speelkaarten dat was onderverdeeld in verschillende categorieën zoals, man, vis, kraai, fazant, antilope, ster, konijn en paard.

In de oude Chinese literatuur wordt het oude kaartspel reeds vermeld tijdens de Tang-dynastie ( 618-907 na Chr. ) en in de daarop volgende eeuwen verspreidt het zich in allerlei uitvoeringen over het gehele verre Oosten. Lion, gebruikte thema,s ontleend aan literatuur, theater, geld ( met afbeeldingen van munten en zodoende nauwelijks te onderscheiden van de vroegste vormen van papiergeld), Mah-jong en Domino; er waren zelfs schaakkaarten. Ze werden niet alleen gemaakt van papier en kaarten maar ook van been en ivoor.

Tussen de Aziatische en Europese kaarten is bijna geen overeenkomst te ontdekken en het is moeilijk vast te stellen hoe het idee van het spelen met kaarten uiteindelijk bij ons terecht is gekomen. Van de zigeuners ( oorspronkelijk Indiase Nomaden die door Europa trokken ) wordt wel gezegd dat zij het kaartspel hierheen brachten, maar dit lijkt niet zo waarschijnlijk omdat zij pas tegen het midden van de 15e eeuw in grotere getale verschenen, terwijl het kaartspel al eerder in Europa algemeen bekend was. Het is aannemelijker dat het kaartspel, evenals het schaakspel door de Arabische overheersers van Spanje en Sicilië naar Europa is gebracht.

Tegen 1432 had het kaartspel zo,n enorme aanhang gevonden dat Sint Bernardino van Siena het nodig vond er een hele preek aan te wijden waarin de uitvinding van het kaartspel aan de duivel werd toegeschreven. Maar dit angstaanjagende vonnis had bijzonder weinig effect. Het spel was eenvoudig niet tegen te houden. Uit Italië kwamen de mooiste Tarot ( of Tarocchi ) kaarten. In Venetië gaf men de voorkeur aan een pak van 78 kaarten, in Florence gebruikte men er 97 en in Bologna 62. De Arot met zijn 22 atouts of wel troefkaarten, speelde de toekomstvoorspeller precies in de kaart : allerlei symbolen kwamen er in  voor zoals le pendu ( de gehangene ), la roue de fortune ( het rad van fortuin ), la papesse ( de vrouwelijke paus ), terwijl natuurlijk ook dood en duivel niet mochten ontbreken.

Het pak van 52 kaarten waaruit ons kaartenspel bestaat onderging een volkomen andere ontwikkeling. De vier kleuren van de vroegste Duitse kaarten waren haren, klokken, bladeren en eikels. In Spanje en Italië bleven het bekers, staven, zwaarden en munten ( zoals het nog steeds het geval is. )De Franse kaarten uit de 16e eeuw ( evenals de Engelse ) kenden : coeur ( hearts-harten ), trile ( clubs klaveren ), pique (spades-schoppen)en carreau (diamonds-ruiten). In de 15e eeuw begon men de kaarten te drukken ( van houten blokken ) in plaats van met de hand te schilderen; dit had tot gevolg dat er ontzaggelijk veel verschillende ontwerpen op de markt kwamen. Het ontwerp dat wij vandaag nog gebruiken komt uit een heel andere tijd; de vertrouwde poppen dragen nog steeds de kleren van het hof van Hendrik de Zevende.